MIRA SANJINA
(1924-2010)
"U ratu sam se, međutim, u svim tim nastupima na nekakav način prekalila; imala divne doživljaje, susrete. I danas misim da je to, možda, bila moja najlepša publika. Ona je bila toliko zahvalna. Ona je stojeći, dugo, dugo bez daha sa jednim doživljavanjem, sa takvom znatiželjom i takvim praćenjem posmatrala i unosila se..."
Život i karijera pre Drugog svetskog rata
Mira Baum Sanjina rođena je 14. januara 1924. godine u Zagrebu. U rodnom gradu je počela svoju baletsku karijeru kod Ane Maletić, a igračko školavanje je kasnije nastavila u Beču kod Kurta Josa i Londonu kod legendarnog Rudolfa Labana. Još kao mlada učenica imala je uspešne koncerte u Zagrebu, Ljubljani i Beogradu. Svoju profesionalnu karijeru započela je između dva svetska rata u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu. Tamo je upoznala i svog budućeg muža, Ljubišu Jovanovića, glumca. Pred nabujalim nacizmom u Hrvatskoj Mira i Ljubiša se, obzirom na njeno jevrejsko poreklo, pred sam početak rata u Jugoslaviji (1940) sele u Beograd, gde Ljubiša postaje prvak Narodnog pozorišta.
Partizanska balerina
Burni događaji s proleća 1941. godine nagnali su mladi bračni par da se pred Nemcima preseli u Split, gde je pod italijanskim okupacionim vlastima Jevrejima još uvek bio moguć život. Padom Musolinija i izlaskom Italije iz rata Nemci dolaze i u Dalmaciju i prognani mladi umetnici našli su se 1943. godine u partizanskom „Kazalištu narodnog oslobođenja“. U okviru ove trupe Mira nastupa sa svojim baletskim numerama i uspeva da razbije predrasude komunističkog vošstva partizanskog pokreta prema baletskoj umetnosti, koja je bila oličenje "buržoazije" i sistema koji je trebalo rušiti. Ratni deo karijere bračni par nastavlja na ostrvu Vis, ali i u italijanskom gradu Bariju gde su igrali za partizanske ranjenike. Oslobođenjem Beograda oktobra 1944. godine Mira i Ljubiša su krenuli putem nezapamćenog uspeha u Narodnom pozorištu u Beogradu.
U oslobođenom Beogradu
Sanjina je u to vreme nastupala i sa Ansamblom Jugoslovenske armije. Kada je oformljena umetnička grupa za turneju po Francuskoj početkom 1945. godine i prvo posleratno umetničko predstavljanje „nove“ Jugoslavije pored OKUD-a „Ivo Lola Ribar“ iz Beograda, slovenačkog hora „Srećko Kosovel“ iz Ljubljane, kao solisti i istaknuti igrači ove grupe pojavili su se zajedno na sceni Mira Sanjina i slavni, nedavno preminuli Milorad Mišković. Taj prvi susret sa folklornim amaterskim igračima izrodio je kod Sanjine ideju koju će realizovati postavljanjem koreografije „Komitska igra“ već krajem iste decenije u OKUD-u "Ivo Lola Ribar".
Narodno pozorište u Beogradu
Ubrzo je Sanjina dobila angažman u Narodnom pozorištu u Beogradu. Ostaće zapamćena svojom virtuoznošću u baletima "Šeherezada", "Balada o jednoj srednjovekovnoj ljubavi", "Trorogi šešir", "Đavo na selu", "Ljubav čarobnica", "Španski kapričo", kao i po mnogim delovima sa španskom igrom u operama. Poseban uspeh je postigla kao Biljana u Hristićevoj "Ohridskoj legendi", koju je igrala više od 300 puta na domaćim i inostranim pozornicama, uz visoka priznanja i publike i stručne kritike. U to vreme se i rastala od Ljubiše Jovanovića, iako su oboje gradili veoma uspešne karijere.
Koreografski rad
Koreografskim radom se bavila, naravno, i na baletskoj sceni. Postavila je balete "Valpurgina noć", "Saloma", "Balada o mesecu lutalici" Dušana Radića, kao i igračke delove u Brehtovih "Sedam smrtnih grehova", u tadašnjem Savremenom pozorištu (danas Pozorište na Terazijama). Sanjina se sa scene povukla 1971. godine, kada je otvorila sopstveni studio za modernu igru.
Osnivanjem Udruženja baletskih umetnika Srbije, 1962. godine, postala je prvi predsednik. Na ovom položaju se aktivno zalagala na rešavanju problema školovanja baletskih igrača u zemlji, dokazivanju potrebe kreiranja nacionalnog baletskog izraza, sve većoj ulozi baletmajstora. Kao prva žena UBUS-a izborila se i za dugo očekivani beneficirani radni staž igrača što je jedan od najvećih uspeha njenog mandata.
U ovo vreme pada i još jedan njen iskorak u koreografisanje inspirisano igračkom tradicijom našeg naroda. U Ansamblu „Kolo“ u saradnji sa Olgom Skovran (starom poznanicom iz „Lole“) postavlja „Koštanu“ na muziku iz istoimene opere Petra Konjovića. Ovu numeru „Kolo“ je premijerno izvelo 1962. godine u Domu kulture „Vuk Karadžić“, ali zbog specifičnosti igračkih, a pre svega instrumentalnih delova delo nije zaživelo.
Zaboravljena i daleko od javnog života provodila je svoje penzionerske dane. Poslednjih godina života na periferiji Beograda osnovala je prihvatilište za životinje (prvenstveno pse i mačke).
Umrla je 17. decembra 2010. godine u večernjim časovima dok je AKUD "Ivo Lola Ribar" na sceni Sava Centra u okviru svog godišnjeg koncerta izvodio njenu proslavljenu "Komitsku igru".
Sahranjena je na jevrejskom groblju u Beogradu, 20. decembra 2010. godine.
(autor teksta: Miloš Cile Mitić)
(1924-2010)
"U ratu sam se, međutim, u svim tim nastupima na nekakav način prekalila; imala divne doživljaje, susrete. I danas misim da je to, možda, bila moja najlepša publika. Ona je bila toliko zahvalna. Ona je stojeći, dugo, dugo bez daha sa jednim doživljavanjem, sa takvom znatiželjom i takvim praćenjem posmatrala i unosila se..."
Ona je bila proslavljena balerina. Znanje je sticala od najboljih domaćih i evropskih umetnika. Međutim, uplivom u scensko-umetničku obradu narodnih igara ostavila je neizbrisiv trag. O veličini njenog koreografskog rada govori činjenica da je samo jednom svojom koreografijom umnogome obeležila srpski scenski folklor i gotovo da nema folklornog umetnika, koji nije čuo za nju. Ko je uistinu ona bila?
"Komitska igra" u izvođenju prve generacije Ansambla "Kolo".
Četovođa: Miodrag Despotović Ciga
Život i karijera pre Drugog svetskog rata
Mira Baum Sanjina rođena je 14. januara 1924. godine u Zagrebu. U rodnom gradu je počela svoju baletsku karijeru kod Ane Maletić, a igračko školavanje je kasnije nastavila u Beču kod Kurta Josa i Londonu kod legendarnog Rudolfa Labana. Još kao mlada učenica imala je uspešne koncerte u Zagrebu, Ljubljani i Beogradu. Svoju profesionalnu karijeru započela je između dva svetska rata u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu. Tamo je upoznala i svog budućeg muža, Ljubišu Jovanovića, glumca. Pred nabujalim nacizmom u Hrvatskoj Mira i Ljubiša se, obzirom na njeno jevrejsko poreklo, pred sam početak rata u Jugoslaviji (1940) sele u Beograd, gde Ljubiša postaje prvak Narodnog pozorišta.
Partizanska balerina
 |
Jajce (BiH), novembar 1943.
Mira Sanjina i Žorž Skrigin,
nastup "Kazališta narodnog oslobođenja"
|
 |
| Izvod iz programa jednog od nastupa sa Miloradom Miškovićem u Francuskoj, 1946. |
 |
| Francuska, 1946. godine. Sa "Lolom" i horom "Srećko Kosovel". Mira Sanjina (druga s leva), Olga Skovran (peta s leva) i Radivoje Lola Đukić (prvi s desna). |
U oslobođenom Beogradu
Sanjina je u to vreme nastupala i sa Ansamblom Jugoslovenske armije. Kada je oformljena umetnička grupa za turneju po Francuskoj početkom 1945. godine i prvo posleratno umetničko predstavljanje „nove“ Jugoslavije pored OKUD-a „Ivo Lola Ribar“ iz Beograda, slovenačkog hora „Srećko Kosovel“ iz Ljubljane, kao solisti i istaknuti igrači ove grupe pojavili su se zajedno na sceni Mira Sanjina i slavni, nedavno preminuli Milorad Mišković. Taj prvi susret sa folklornim amaterskim igračima izrodio je kod Sanjine ideju koju će realizovati postavljanjem koreografije „Komitska igra“ već krajem iste decenije u OKUD-u "Ivo Lola Ribar".
 |
| "Komitska igra" na plakatu OKUD "Ivo Lola Ribar" iz sedamdesetih godina. Četovođa: Radojica Kuzmanović. |
Narodno pozorište u Beogradu
Ubrzo je Sanjina dobila angažman u Narodnom pozorištu u Beogradu. Ostaće zapamćena svojom virtuoznošću u baletima "Šeherezada", "Balada o jednoj srednjovekovnoj ljubavi", "Trorogi šešir", "Đavo na selu", "Ljubav čarobnica", "Španski kapričo", kao i po mnogim delovima sa španskom igrom u operama. Poseban uspeh je postigla kao Biljana u Hristićevoj "Ohridskoj legendi", koju je igrala više od 300 puta na domaćim i inostranim pozornicama, uz visoka priznanja i publike i stručne kritike. U to vreme se i rastala od Ljubiše Jovanovića, iako su oboje gradili veoma uspešne karijere.
Koreografski rad
Koreografskim radom se bavila, naravno, i na baletskoj sceni. Postavila je balete "Valpurgina noć", "Saloma", "Balada o mesecu lutalici" Dušana Radića, kao i igračke delove u Brehtovih "Sedam smrtnih grehova", u tadašnjem Savremenom pozorištu (danas Pozorište na Terazijama). Sanjina se sa scene povukla 1971. godine, kada je otvorila sopstveni studio za modernu igru.
Osnivanjem Udruženja baletskih umetnika Srbije, 1962. godine, postala je prvi predsednik. Na ovom položaju se aktivno zalagala na rešavanju problema školovanja baletskih igrača u zemlji, dokazivanju potrebe kreiranja nacionalnog baletskog izraza, sve većoj ulozi baletmajstora. Kao prva žena UBUS-a izborila se i za dugo očekivani beneficirani radni staž igrača što je jedan od najvećih uspeha njenog mandata.
U ovo vreme pada i još jedan njen iskorak u koreografisanje inspirisano igračkom tradicijom našeg naroda. U Ansamblu „Kolo“ u saradnji sa Olgom Skovran (starom poznanicom iz „Lole“) postavlja „Koštanu“ na muziku iz istoimene opere Petra Konjovića. Ovu numeru „Kolo“ je premijerno izvelo 1962. godine u Domu kulture „Vuk Karadžić“, ali zbog specifičnosti igračkih, a pre svega instrumentalnih delova delo nije zaživelo.
"Koštana" - snimak sa premijere u Domu kulture
"Vuk Karadžić" u Beogradu, 1962. godine.
Zaboravljena i daleko od javnog života provodila je svoje penzionerske dane. Poslednjih godina života na periferiji Beograda osnovala je prihvatilište za životinje (prvenstveno pse i mačke).
Umrla je 17. decembra 2010. godine u večernjim časovima dok je AKUD "Ivo Lola Ribar" na sceni Sava Centra u okviru svog godišnjeg koncerta izvodio njenu proslavljenu "Komitsku igru".
Sahranjena je na jevrejskom groblju u Beogradu, 20. decembra 2010. godine.
(autor teksta: Miloš Cile Mitić)
Mira Sanjina o ratnim godinama.
No comments:
Post a Comment